Merkezsiz borsalar, kullanıcıların doğrudan birbirleri ile kripto para ticareti yapmasına imkân tanır. Merkezsiz borsalar genellikle karşımıza DEX olarak da çıkmaktadır. DEX, Decentralized Exchange demektir. Bunun da Türkçe’ si zaten merkezi olmayan borsa demektir. Bu borsalarda yapılan bütün işlemler tamamen kullanıcılar arasında gerçekleşerek 3.kişilere ihtiyacı ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca bu borsalardaki işlemler blockchain üzerinde gerçekleştiği için daha şeffaf bir yapıya sahiptirler.
Merkezsiz Borsa Kullanımı
Kullanıcılar merkezsiz borsalar ile üst düzey güvenliğe ve serbestliğe sahiptirler. Merkezsiz borsaların kullanımı hakkında bilgi vererek konuyu biraz daha detaylandıralım. Kullanıcılar herhangi bir merkezsiz borsada işlem yapabilmek için kendi kripto para cüzdanına sahip olmalıdır. Ether Delta bir merkezsiz borsadır. Örnek olarak, siz Ether Delta üzerinden kripto para ticareti yapmak istediğiniz zaman, kendinize ait ethereum cüzdanınızın private keyi ile borsaya giriş yapıyorsunuz. Ne bir kimlik doğrulama nede bir mail onayı gerekmemektedir. Tamamen kendi cüzdanınızı açarak borsaya girmiş oluyorsunuz.
Borsaya girdiğiniz zaman doğal olarak private keyini girdiğiniz cüzdanın içinde ne kadar kripto para varsa o kripto paraları görürsünüz. Çünkü bizzat kendi cüzdanınızı açmış bulunuyorsunuz. Merkezsiz borsanın listelediği kripto paralar üzerinden alım veya satım işlemlerinizi doğrudan diğer kullanıcılar ile gerçekleştirebilirsiniz. Merkezsiz borsalara giriş yaparken tamamen kendi cüzdanınızı açtığınız için güvenlik konusunda hiçbir sıkıntı yaşamazsınız. Sebebini şu şekilde açıklayalım. Mesela Ether Delta borsasında kripto para ticareti yapıyordunuz ve bir gün girdiğinizde borsanın sitesini kapatarak piyasadan çekildiğini gördünüz. Bunun size tek zararı bir daha o borsaya giriş yapamayacak olmanızdır. Onun dışında hiçbir kripto paranız eksilmez veya zarar görmez. Çünkü siz zaten borsaya giriş yaptığınızda herhangi bir üyelik sistemiyle değil tamamen kendi cüzdanınızı import ederek giriş yapmıştınız. Doğal olarak kripto paralarınız hala cüzdanınızda durmaktadır. Kesinlikle 3.kişiler cüzdanınıza hiçbir şekilde müdahale edemezler. Merkezsiz borsa kullanımını daha detaylı öğrenmek için Merkezsiz borsalardan biri olan Waves DEX inceleme yazımızı okumak için buraya tıklayabilirsiniz.
Merkezsiz Borsaların Avantajları Neledir?
1. Merkezsiz borsaların kullanımında kesinlikle üyelik kaydı yapmadığınız için kimlik doğrulama ve profil bilgileri gibi kısımları doldurmak zorunda kalmazsınız. Bu sayede sizinde tamamen anonim bir şekilde borsa üzerinden kripto para ticareti yapmanız sağlanır. Hiçbir şekilde bilgilerinizi paylaşmadığınız için tamamen gizli durumdasınız.
2. Aynı şekilde borsaya üye olmadığınız için üyelik hesabınızdaki cüzdan adreslerini değil, tamamen kendi cüzdan adresinizi kullanırsınız. Bunu açacak olursak, Merkezi bir borsada kripto para ticareti için üye oluyorsunuz ve hesabınızda size ait deposit adresleri bulunuyor. Bu deposit adreslerine kripto para yolladığınız zaman borsanın bu işlemi onaylayıp kripto parayı hesabınıza yansıtmasını beklersiniz. Hesabınıza yansıyan kripto parayı çekerken tekrar borsanın onayına ihtiyaç duyarsınız. Çünkü o kripto para adresi aslında borsaya aittir fakat üyeliğinizden dolayı sizin hizmetinize sunulmuştur. O adreslerin hiçbirinin private keyine sahip olmadığınız için yolladığınız paraları da aslında aracı kurumun hesabına yollayarak doğrudan risk almış oluyorsunuz. Sizin hesabınızda binlerce dolarlık kripto para varken borsa kapatıp giderse kesinlikle paranızı kaybedersiniz. Fakat merkezsiz borsalarda tamamen kendi private keyiniz ile kendi cüzdanınıza girerek işlem yaptığınız için borsa kapatsa bile kripto paralarınız cüzdanınızda kalır. Başka bir ofline cüzdanda veya merkezsiz borsada tekrar cüzdanınızı import ederek kripto paralarınıza ulaşabilirsiniz.
3. Paranızın ve cüzdanınızın kontrolü tamamen sizin elinizdedir.
4. Borsa sizi istediği gibi uzaklaştıramaz. Tamamen serbest şekilde her isteyen cüzdanını import ederek kripto para ticareti yapabilmektedir.
5. Yapılan işlemlerin 3.kişiler tarafından onayı gerekmediği için bütün işlemler son derece hızlı gerçekleşmektedir.
Merkezsiz Borsaların Dezavantajları
1. Merkezsiz borsalar, merkezi borsalara göre çok daha düşük hacimlere sahiptirler. Düşük hacimli oldukları için pek tercih edilmemektedirler. Tabi bu durum zamanla insanların merkezsiz borsalara yönelmesiyle tersine dönebilir.
2. Merkezi borsalara göre daha az gelişmiş durumdadırlar. Siz merkezsiz bir borsada stop loss – margin trade – coin kiralama gibi hizmetler ile karşılaşmazsınız. Yani pek kullanıcı odaklı çalışmazlar
3. Kullanımları kullanıcılara çok karmaşık gelmektedir. Alım satım yaparken vs. durumlarda yapacağımız işlemler biraz kafa karıştırıcı olabiliyor. Basit bir üyelik ile girmek yerine cüzdan import etmek gerektiğinden kullanıcılar giriş yapmada zorlanabiliyor.
4. Cüzdan import etmemiz gerektiği için kullanıcılar şüpheyle yaklaşıyor. Yani biz buraya private keyimizi veriyoruz ve bunu karşı taraf görür şeklinde. Fakat private keyimizi nasıl ofline cüzdanlara verip cüzdanımıza giriyorsak buradaki mantık da aynıdır. Tamamen blockchain üzerinden keyimizi girerek cüzdanımıza giriş yapıyoruz.
Merkezi Olmayan Borsalara Örnek
1. Waves DEX 2. IDEX 3. Ether Delta 4. Stellar DEX 5. Switcheo ( Neo Tokenler ) 6. Tron DEX
Bu örnek borsalardan waves birçok kripto para konusunda ticaret imkânı sağlarken, bazıları sadece Ethereum tokenleri bazıları Stellar tokenleri bazıları TRON tokenleri bazıları ise NEO tokenleri için ticaret imkânı sağlamaktadır.
Merkezsiz borsalar, aslında piyasanın en gerekli ihtiyaçlarından biridir fakat henüz kripto severler tarafından merkezsiz borsaların önemi bilinmemektedir. Aynı zamanda merkezsiz borsa sayısının düşük olması, popülaritesinin az olması, şu an ki merkezsiz borsaların kullanım açısından yetersiz olması ve insanların bu konuya tam olarak güvenmemesinden dolayı merkezsiz borsalar henüz yaygın olarak kullanılmamaktadır. Fakat şu an da merkezi borsaların sürekli hacklenme durumları ve paramız borsadayken borsanın kapatıp kaçması gibi durumları göz önüne aldığımızda, gelecekte merkezsiz kripto para borsalarının çok daha fazla kullanılmaya başlayacağını söyleyebiliriz. Bu şekilde insanlar kripto paralarını tamamen kendi hesaplarında tutarak güvence altına almış olacaktır. Bunun için merkezsiz borsaların biraz zamana ihtiyacı var gibi gözüküyor. Fakat şunu unutmayalım ki bir yerde aracı yok ve o sistem kendi kendine işliyorsa, orada müdahalede yoktur.
